Σχολείο

Ο χρόνος ίδρυσης του σχολείου αυτού, του πρώτου, κατά την παράδοση των γερόντων του χωριού μας, έγινε την δεκαετία του 1770-1780, κατά τον χρόνο της 4ης περιοδείας του πάτερ Κοσμά του Αιτωλού στην Ήπειρο, όταν επισκέφθηκε το χωριό μας. Κατά τη διήγηση των αυτών γερόντων τα πρώτα χρόνια χρησίμευσαν σαν διδακτήρια, διάφορα σπίτια των κατοίκων. Το πρώτο διδακτήριο χτίστηκε το 1809 από πόρους «Βακούφικα κτήματα» της εκκλησίας μας και ήταν «πανδοχείο-χάνι» στην ίδια θέση που βρίσκεται σήμερα, το σημερινό «κουφάρι», τύπου μονοτάξιου μετά δωματίου του δασκάλου και ιδιαίτερου χώρου για γραφείο.

 

 

 

   Σαν κοινοτικό σχολείο λειτούργησε μέχρι το 1913, που ελευθερώθηκε η Ήπειρος από τους Τούρκους. Από το 1914 και μετά λειτούργησε ως δημόσιο δημοτικό σχολείο, με διακοπή το 1917-1918, λόγω πολέμου (Αντάντ). Λειτούργησε ως μονοτάξιο 1914-1918, το 1919 διτάξιο, το 1920 τριτάξιο, και το 1935 τετρατάξιο και αργότερα ως εξατάξιο. Προτού να γίνει δημόσιο σχολείο, τους δασκάλους πλήρωνε η Κοινότητα, το εκκλησιαστικό ταμείο και τυχόν εύποροι συγχωριανοί μας.

 

   Το δεύτερο διδακτήριο χτίστηκε το 1859, στη θέση του σημερινού μνημείου Ηρώων, και το 1918-1924 χτίστηκε νέο με έξοδα κοινοτικά, εκκλησιαστικών ταμείων και της Αδελφότητας της Αμερικής. Η ανέγερση τώρα γίνεται στη θέση που ήταν το πρώτο, το οποίο είχε καταληφθεί από τους μπέηδες σαν αποθήκη, το οποίο και κατεδαφίστηκε. Το 1937, λόγω των μεγάλου αριθμού των μαθητών 300 τον αριθμό, η κοινότητα με πόρους δικούς της, άρχισε την ανέγερση του νέου διδακτηρίου, σε οικόπεδο που δωρήθηκε από την εκκλησία «βακούφι», το σημερινό μεγαλοπρεπές διδακτήριο. Συνέβαλε όμως και το Υπουργείο Παιδείας. Λόγω πολέμων από 1939-1950, διεκόπησαν οι εργασίες, τα υλικά διηρπάγησαν από κατοίκους και στρατεύματα. Το σημερινό χτίσμα-διδακτήριο αποπερατώθηκε το 1951-52, με τη βοήθεια όλων Κοινότητας- βασιλικής πρόνοιας, ιδρύματος Τοσίτσα. Λειτούργησε δημοτικό σχολείο από τη σχολική χρονιά 1952-53 και έκλεισε τελικά το 1997, ελλείψει παιδιών.

 

   Το σχολείο αυτό γνώρισε δόξες μεγάλες, αφενός μεν γιατί είχε μεγάλο αριθμό παιδιών, έφθασε και με 250-300 συνολικά παιδιά, αφού είχε προαχθεί σε εξατάξιο, αφετέρου ευδόκησαν να υπηρετήσουν σ’ αυτό δάσκαλοι εγνωσμένης αξίας και φήμης π.Χ. Θωμάς Μήτσης, Κώστας Αναστασιάδης, και ο αγαπητός μας Δημήτρης Τσανάδης, όλοι τους μακαρίτες. Αιωνία η μνήμη τους.   

Όλοι οι παλιοί Κερασοβίτες γνωρίζουν πολύ καλά ότι προτού γίνει η σημερινή, αλλά και η προηγούμενη βρύση στο Μεσοχώρι, υπήρχε η άλλη, εκεί κοντά στην είσοδο της πλατείας της εκκλησίας μας, που είχε το όνομα «Βρύση της παναγιάς». Αυτή επιχωματώθηκε όταν γινόταν ο αυτοκινητόδρομος το 1948-1950.

 

 

   Η σημερινή, ωραιοτάτη «Βρύση της Παναγιάς» και αυτή κομψοτέχνημα της Κερασοβίτικης μαστορικής τέχνης, (τεχνίτες Βασίλης Σαμαράς - Δημήτρης Π. Τζίνα). Είναι έργο-δωρεά της Κερασοβίτικης Αμερικανικής Αδελφότητας (πρόεδρος Δημήτρης ΑΠ. Γαλάνης), με επιμέλεια και φροντίδα του Δ.Σ. της Αδελφότητας Αθηνών των ετών 1998-2002 (πρόεδρος Δ. Σαμαράς). Στόλισμα και καμάρι του χωριού μας. Είθε να γίνονται τέτοια κοινωφελή καλλιτεχνικά έργα. 

Η επαρχία της Κόνιτσας φημίζεται για τα αγέρωχα μεγαλοπρεπή πετρογέφυρά της, έχοντας σπουδαία αρχιτεκτονική αξία.

Στο χωριό μας έχουμε σήμερα 3-4 γεφύρια (Καραμούση, Λιβάδι, μύλο Γκουτούλη) και 3 στον αυτοκινητόδρομο. Όλα αυτά δεν είναι πέτρινα. Το μοναδικό πετρογέφυρο με καμάρα (κουμπέ) ήταν το παλιό στο ποτάμι «Καραμούση», αλλά στην παλιά του θέση, πιο ψηλά από το σημερινό. Κατά μαρτυρίες του μακαρίτη γέρο «αφέντη» Νικόλα Παπανικολάου, ήταν εγγράμματος, το πετρογέφυρο αυτό, μονότοξο, ένωνε της δυο έναντι όχθες της «Νόχτσιας» και της σημερινής «Γούβας» και εξυπηρετούσε τις ανάγκες του οικισμού του Ριαχόβου και του Κερασόβου, αλλά και τις γεωργικές και κτηνοτροφικές ανάγκες των κατοίκων. Το πετρογέφυρο αυτό ήταν όμοιο με το πετρογέφυρο του λεγόμενου Κόκκορη στο Τσεπέλοβο του Ζαγορίου, που το είχε χτίσει ο πρωτομάστορας, Κοντοδήμος γύρω στα 1750, το επισκεύαζε όμως ο μυλωνάς, Κόκκορης, εξ ου και το όνομα του Κόκκορη. Το γεφύρι αυτό το έπνιξε το ποτάμι, σε μια μεγάλη νεροποντή του χωριού μας, προ του 1920, και οφείλονταν προφανώς στο γεγονός ότι τα δεξιά θεμέλιά του ήταν σε σαθρό έδαφος (κατολίσθηση της Γούβας).

Τα παλιά χρόνια, προ του 1950, και πριν γίνει το πρώτο υδραγωγείο με τρεχούμενο νερό από τον Σμόλυγκα, οι κάτοικοι των μαχαλάδων του χωριού μας είχαν τις βρύσες της γειτονιάς τους. Από εκεί έπαιρναν δροσερό και φρέσκο νερό, τόσο πόσιμο, όσο και για τις οικογενειακές ανάγκες (ρούχα, ζώα) κ.ά. Υπήρχαν και τα πηγάδια σε πολλές γειτονιές, πολλά και από αυτά ήταν για πόσιμο νερό. Από το 1950 και μετά οι βρύσες, του Παπαγιάννη και της «ψηλής πέτρας» ανακαινίστηκαν από τους Κιρασοβίτες της Αμερικής, Βαγγέλη Παπαγιάννη και Λάμπρο Εξάρχου, αντίστοιχα. Η κεντρική μας βρύση στο μεσοχώρι του χωριού μας λέγονταν «Βρύση της Παναγιάς». Από αυτήν εδώ έπαιρναν νερό οι «δερφοφτές» αδερφοποιητές, κατά τους γάμους των παιδιών του χωριού μας, για να ζυμώσουν το γαμπριάτικο ψωμί και τις «ρουφτένιες» επτάζυμες κουλούρες του γαμπρού και της νύφης. Η βρύση αυτή επιχωματώθηκε με την κατασκευή του δημόσιου αυτοκινητόδρομου 1948-1950. Υπήρχαν και υπάρχουν και άλλες βρύσες, αλλά όχι άξιες λόγου μαστορικής τεχνικής αξίας. 

Επειδή το χωριό μας είχε και έχει όπως γράφτηκε πολλά και άφθονα νερά, επόμενο ήταν να έχει και πολλούς νερόμυλους και μυλωνάδες. Συνολικά ήταν εννιά (9) νερόμυλοι, τα παλιά χρόνια μέχρι τη δεκαετία του 1960-1970. Αυτοί ήταν οι : 1) ο Παλιόμπλος (παλιόμυλος), στο Ριάχοβο, 2) Ο μύλος του Ζιούλη, 3) ο μύλος του Γιάννη Νάκου, 4) ο μύλος του Γκοντούλη, 5) ο μύλος του Μακρυγιάννη, 6) ο μύλος του Ζήκα, 7) ο μύλος του Τέλλη, 8) ο μύλος του Γούλη Πασιά, 10) ο μύλος του Ντούσια.

 

 

Πηγές ενέργειας είναι πολλές, μια από αυτές είναι και η υδραυλική ενέργεια που έχουν οι νερόμυλοι, τα «μαντάνια» και «οι νεροτριβές». Η υδραυλική ενέργεια είναι εφεύρεση των Ρωμαίων του 5ου αιώνα, αφού είχαν την έξυπνη ιδέα να οδηγήσουν το νερό πάνω από τον τροχό - φτερωτή, ώστε πέφτοντας από το κανάλι προσαγωγής του στα πτερύγια της φτερωτής να χρησιμοποιείται εκτός από την κίνησή του και η βαρύτητά του με την υδατόπτωση που σχημάτιζε σε μικρό ύψος. Μετά και συν το χρόνο εξελίχθιηκε η εφεύρεση αυτή, δημιουργώντας τους νερόμυλους, «τα μαντάνια» της «νεροτριβές» κ.ά. Από τους μύλους του χωριού μας, σώζονται εν μέρει ερείπια αυτών, μόνο του Γούλη Πασιά, του Μακρυγιάννη, του Τέλλη και ελάχιστα του Ζήκα. Οι νερόμυλοι των χωριών μας, εξυπηρετούσαν πάρα πολύ τους κατοίκους του χωριού μας, αλλά και των γύρω κοντινών χωριών, π.χ. Φούρκας, Πουρνιάς, Κάτσικου, Καστάνιανης, Μόλιστας, τόσο στο άλεσμα των δημητριακών καρπών τους όσο και στα μάλλινα ρούα, π.χ. πλύσιμο και χτύπημα «στο μαντάνι» και στη «νεροτριβή», αποφεύγοντας τα πανάρχαια μέσα που ήταν το άλεσμα των δημητριακών με πέτρες-γουδί, και το χτύπημα των μάλλινων ρούχων με τον «κόπανο», δηλαδή ξύλινο μικρό δοκάρι, κατάλληλο για αυτό το σκοπό.