Χωρογραφία - Θέση

Το χωριό μας η Αγία Παρασκευή (Κιράσοβο ή Κεράσοβο), βρίσκεται στο βορειοανατολικότερο μέρος του νομού Ιωαννίνων, της περιφέρειας Ηπείρου, στα σύνορα με τη Δυτική Μακεδονία (νομοί Καστοριάς - Κοζάνης - Γρεβενών). Ήταν και είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της επαρχίας της Κόνιτσας. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του θεόρατου μυθικού και ασπρομάλλη Σμο-Λύγκου=Σμόλυγκα (όχι Σμόλικα, είναι λάθος), υψόμετρο 2638 μ. Ανήκει στο ορεινό συγκρότημα του θρυλικού Πίνδου, ή όπως έχει επικρατήσει (ατυχώς) πια σήμερα της οροσειράς της Πίνδου, χτισμένο μέσα στην χαράδρα - λεκάνη του Βουρκοπόταμου. Το χωριό στο παρελθόν ζούσε τη δική του αυτόνομη ζωή. Ακόμα όμως κατοικείται μόνιμα χειμώνα - καλοκαίρι. Είναι και αυτό ένα από τα ψηλότερα χωριά της πατρίδας μας 1050 μ. υψόμετρο.

Αριστερά και δεξιά τρέχουν τα δυο ποτάμια με τα κρυστάλλινα πεντακάθαρα παγωμένα νερά τους. Είναι ένα πέτρινο χωριό που ξεπερνάει ακόμα και τα πολυδιαφημισμένα τοπία της Ελβετίας. Το χωριό μας διοικητικά ανήκει στο νομό Ιωαννίνων, της άλλοτε επαρχίας Κόνιτσας. Τώρα στον «Καποδιστριακό Δήμο» της Κόνιτσας. Απέχει από τα Γιάννενα 95 χιλιόμετρα και από την Κόνιτσα 30 χμ. ασφαλτοστρωμένου αυτοκινητόδρομου.

Πληθυσμός

Για τα παλιά χρόνια κανένα στοιχείο δεν έχουμε για τον πληθυσμό του χωριού μας, δηλαδή τους τρεις συνοικισμούς που το αποτελούσαν το Κιράσοβο ή Κεράσοβο, Ριάχοβο και Πέρα ή Κάτω Μαχαλά. Τα πρώτα γραπτά στοιχεία είναι από τον Π. Αραβαντινό (Ηπειρώτικα Χρονικά, τ. β, σελ. 339), που μας πληροφορεί ότι το χωριό μας είχε τότε το 1857, 41 χριστιανικά σπίτια και 97 στέφανα και κανένα τούρκικο.

Επίσης ο Κ. Στεργιόπουλος, καθηγητής τότε το 1938, της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, που συνέγραψε το «Τοπωνυμικόν της Επαρχίας Κόνιτσας», «Ηπειρωτικά χρονικά 1938», μας δίνει την πληροφορία και αυτός, ότι ο συνοικισμός Ριαχόβου, που συνώκησε το 1780 με το Κιράσοβο, είχε 19 σπίτια.

Άλλη μια αναφορά των τότε προέδρων της κοινότητας μας το 1957, προς το Υπουργείο Γεωργίας που αφορούσε τη διαμάχη του δάσους Ριαχόβου με το Δημόσιο, αναφέρει ότι από το Ριάχοβο ήρθαν στο Κεράσοβο 41 οικογένειες (στεφάνια) και μάλιστα κατά γένη. Ακόμη ο συγγραφέας Κώστας Στεργιόπουλος μας πληροφορεί ότι ο συνοικισμός πέρα ή Κάτω Μαχαλάς συνενώθηκε με το Κεράσοβο, πολύ πιο παλιά, κατά τα χρόνια 1500-1600 μ.Χ. Οι λόγοι της συνένωσης των δυο αυτών οικισμών, Ριαχόβου και Πέρα ή Κάτω Μαχαλά με το Κεράσοβο επιβλήθηκε εξ ανάγκης, γιατί δεν μπορούσαν να αντισταθούν και να αμυνθούν στις ληστείες και στις βάρβαρες επιδρομές των Τουρκαλβανών κατακτητών και ληστών.

Επομένως το 1857, το χωριό μας, το Κεράσοβο ως ενιαίο πλέον χωριό είχε άνω από 700-800 άτομα αφού το σύστημα τότε το κοινωνικό ήταν πατριαρχικό, δηλαδή κάθε οικογένεια απαρτίζονταν από παππούδες, πατέρες, γιους (δηλαδή από 8-10 άτομα, 97 Χ 8 ή 10) ψυχές 700-800. Από τις δεκαετίες όμως από 1880 και μετά παρατηρείται μετανάστευση, στο εξωτερικό (Αμερική - Αίγυπτο - Ρουμανία), και κατά συνέπεια μείωση του πληθυσμού.

Το 1914 που έγινε η πρώτη γενική καταγραφή του αντρικού πληθυσμού των «νέων χωρών», μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου το 1913 από τους Τούρκους, η απογραφή έδειξε, βιβλίο μητρώων αρρένων, 498 άρρενες. Αν υπολογίσουμε και τις γυναίκες, τότε ο πληθυσμός του χωριού μας, υπερέβαινε κατά πολύ τους 1500 κατοίκους. Το 1920 είχε 722, το 1928, 893 και το 1940, 1310. Εδώ έγινε η μεγάλη έκρηξη του πληθυσμού του χωριού μας. Από το 1941 και μετά αρχίζει η μείωση, λόγω πολέμου, κατοχής, εμφυλίου σπαραγμού 1946-1949. Το 1951 μειώθηκε στους 821 με συνεχή μείωση ώστε το 2001, φθάσαμε να αριθμούμε 431 κατοίκους, λόγω της εξωτερικής, αλλά κυρίως της εσωτερικής μετανάστευσης των κατοίκων της. Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού ανέρχονται γύρω στους 120-130. Το καλοκαίρι πάλι λόγω διακοπών φθάνουν και τους 1000 - 1500 κατοίκους.

Πολεοδομική μορφή

Η πολεοδομική μορφή του χωριού μας είναι η λεγόμενη μονοκεντρική. Έχει ένα κέντρο στη μέση του χωριού που περιλαμβάνει το μεσοχώρι και τις δυο ανισόπεδες πλατείες. Χωρίζεται σε μαχαλάδες - γειτονιές. Αυτές είναι: 1. οι Παπαγανναίοι, 2) Τζινάδες, 3) Ζηλάδες, 4) οι Γελαδαραίοι, 5) το «Βαρόσι ή Βαρόζι, που σημαίνει στην τουρκική διάλεκτο, χριστιανική συνοικία, 6) οι Μπαϋλάδες - Γουδούη, ρωμαϊκής καταγωγής που σημαίνει υπηρέτης - υπάλληλος, κομιστής, 7) οι Μωραϊταίοι, και το όνομα φανερώνει ότι ο γενάρχης τους ήταν στην καταγωγή του από το Μωριά, 8) οι Κωστάδες - Ζώηδες, 9) οι Οικονομαίοι - Μακρυγιάννηδες, 10) οι Τσουμπαναίοι που είναι κατάλοιπο της Σλάβικης λέξης Ζουμπάν, που σημαίνει αρχιτσέλιγκας αρχηγός φυλής ομάδας, ενός τόπου ή ενός ποιμνίου 11) οι Νταγκουβαναίοι, που το όνομά τους σημαίνει πολύ σηκληρός, αντοχής (Αλβανικό ντάλτε) και τέλος 12) οι Τέλληδες, που προέρχεται από την τούρκικη ρίζα teli=χορδή-σύρμα), Αντρέας Καλαντζάκος, βιβλίο τα «ονόματα - επώνυμα - παρατσούκλια».